Oflag II C Woldenberg. Największy niemiecki obóz jeniecki dla polskich oficerów 1940–1945. Stan polskich badań

Autor

Słowiński  Przemysław

dr, prorektor, Akademia im. Jakuba z Paradyża, Polska. ORCID: 0000-0002-0654-010X

Oflag II C Woldenberg. Największy niemiecki obóz jenieckidla polskich oficerów 1940–1945. Stan polskich badań

Streszczenie

W opracowaniu przedstawiono bieżący stan badań związanych z dziejami Oficerów oraz obozu Oflag II C Woldenberg. Artykuł stanowi bogate źródło informacji nt. opublikowanych badań oraz opracowań o charakterze popularnym. Przeprowadzone przez autora w tym zakresie gruntowne kwerendy stanowiły podstawę do opracowania nowej monografii największego obozu jenieckiego dla polskich oficerów, zorganizowanego przez państwo niemieckie w okresie II wojny światowej. Załączona do artykułu bibliografia, licząca ponad sto pozycji, może stanowić znakomite odniesienie dla badaczy zagadnienia jeniectwa w okresie II wojny światowej. Nie zawarto w niej kompletnych informacji odnoszących się do publikacji prasowych, ponieważ jest ich ponad czterysta, natomiast wskazano artykuł, w którym zostały omówione.

Słowa klucze

Oflag II C Woldenberg, II wojna światowa, jeńcy wojenni, niemieckie obozy jenieckie, polska nauka.

Literatura

1. Ankieta w sprawie znaczków obozu jeńców wojennych w Dobiegniewie. Pionier Filatelistyczny. 1945. Nr 2.
2. Banach F. Życie jeńców Polskich w obozie Woldenberg 1940–1945/ przedmowa W. Kotański. Dobiegniew ; Warszawa, 1996.
3. Bednorz R. Aby mogli przetrwać. Pomoc dla polskich jeńców w niewoli Wehrmachtu 1939–1945. Opole ; Częstochowa, 1989.
4. Bohatkiewicz J. Oflag II C Woldenberg. Warszawa, 1971.
5. Bojar-Fijałkowskowski G. Losy jeńców wojennych na Pomorzu Zachodnim i w Meklemburgii 1939–1945. Warszawa, 1979.
6. Borkowski A. Zerwane sieci. Warszawa, 1984.
7. Brandys M. Wyprawa do oflagu. Dobiegniew, 2016.
8. Brandys M. Wyprawa do oflagu. Warszawa, 1955.
9. Brzezicki A. Z mojego życia. W 100. rocznicę urodzin. Warszawa, 2007.
10. Bukowski A. Literatura za drutami Oflagu II C – Woldenberg z Dziennika Obozowego.Gdańskie Zeszyty Humanistyczne. Rok XXVI. Nr 30.
11. Bukowski A. Za drutami oflagów. Dziennik oficera 1939–1945. Warszawa, 1993.
12. Chmurowicz J. List do redakcji. Wojskowy Przegląd Historyczny. 1963. Nr 1.
13. Christiansen Ch. Seven years among Prisoners of War. Athens (USA, Ohio), 1994.
14. Czabański A. Samobójstwa wśród polskich oficerów podczas II wojny światowej w Oflagu II C Woldenberg – wstępne sformułowanie zagadnienia. Poznańskie Zeszyty Humanistyczne. 2009. T XIII.
15. Czubasiewicz S. Polska Wojna Obronna 1939 Wysadzenie tunelu w Ryduchowach 1.IX.1939 r. w 60-lecie wybuchu wojny w 1939 r./ oprac. W. Kotański. Dobiegniew ; Warszawa, 1999.
16. Datner Sz. Ucieczki z niewoli niemieckiej 1939–1945. Warszawa, 1966.
17. Datner Sz. Zbrodnie Wehrmachtu na jeńcach wojennych armii regularnych w II wojnie światowej. Warszawa, 1964.
18. Datner Sz. Zbrodnie Wehrmachtu na jeńcach wojennych armii regularnych w II wojnie światowej. Warszawa, 1964.
19. Datner Sz. Zbrodnie Wehrmachtu na jeńcach wojennych w II wojnie światowej. Warszawa, 1961.
20. Dembek W. Wspomnienie o ppor. Wacławie Mikołaju Dembku (1907–1994). Warszawa, 2010.
21. Drzeworyty/ oprac. W. Kotański, K. Walczewski. Dobiegniew ; Warszawa, 1993.
22. Drzyzga B. «Kazimierz». Drogi do wolności Ucieczki z Oflagu II C Woldenberg do AK. Warszawa, 1996.
23. Dzienniki jenieckie polskich oficerów w niewoli / pod red. W. Lewickiego. Warszawa, 2007.
24. Filipowicz J., Sobieszczański J. Podole. Woldeneberg, 1944 ; [reprint] Dobiegniew ; Warszawa, 1994.
25. Fiszer E. S. Wybór wierszy obozowych napisanych w oflagach XB Nienburg, XVIII C Spittal, II C Woldenberg w oprac. W. Kotańskiego i K. Walczewskiego. Dobiegniew ; Warszawa, 1994.
26. Fularski J. Według gwiazd na wschód. Moja ucieczka z oflagu i inne wojenne przeżycia/ red. W. Wróblewski. Międzychód [brak roku wydania].
27. Fulkowski S. Mały teatr jeniecki. Odrodzenie. 1945. Nr 45.
28. Fulkowski S. Poezja w Oflagu II C. Twórczość. 1948. Z. 4.
29. Gasztold T. Życie kulturalne w obozach polskich jeńców wojennych na Pomorzu Zachodnim w latach 1939–1945. Koszalin, 1977.
30. Ginalski E. Pierwsze spotkanie z żołnierzami radzieckimi. Wolność. 1948. Nr 39.
31. Górski K., Tomiczek H. Życie religijne w Ofl. II C – Woldenberg 1940–1945 / oprac. W. Kotański. Dobiegniew – Warszawa, 1992.
32. Honka N. Życie religijne żołnierzy polskich w niewoli niemieckiej i radzieckiej podczas II wojny świtowej. Opole, 1998.
33. Jagieła P. Prawie oficerowie – podchorążowie Wojska Polskiego w niewoli niemieckiej (1939–1941). Wojna i emigracja studia i szkice. T. 1. Wojna, armia i społeczeństwo II Rzeczypospolitej w obronie niepodległości (1920–1945)/ pod red. H. Walczaka, T Sikorskiego, P. Słowińskiego. Gorzów Wielkopolski, 2013.
34. Karbowiak [brak imienia]. Droga żołnierza polskiego ku oswobodzonej Ojczyźnie. Gazeta Robotnicza. 1945. Nr 17.
35. Kisielewicz D. Oficerowie polscy w niewoli niemieckiej w czasie II wojny światowej. Opole, 1998.
36. Kisielewicz D. Echa zbrodni katyńskiej w oflagach Trzeciej Rzeszy. Łambinowicki Rocznik Muzealny. 1992. T. 15.
37. Kisielewicz D. Generałowie polscy w niewoli niemieckiej. Łambinowicki Rocznik Muzealny. 1997. T. 20.
38. Kisielewicz D. Oficerowie polscy oficerowie w niemieckiej niewoli w czasie II wojny światowej. Opole, 1998.
39. Kisielewicz D. Oflag II C Woldenberg. Wspomnienia jeńców. Dzieje Najnowsze. 1985. Nr 3/4.
40. Kisielewicz D. Poglądy polityczne polskich oficerów w niewoli niemieckiej w czasie II wojny światowej. Wojskowość – Bezpieczeństwo – Wychowanie. Księga Jubileuszowa Profesora Lecha Wyszczelskiego w  70. Rocznicę urodzin. T. II / pod red. M. Wiśniewskiej. Siedlce, 2012.
41. Kisielewicz D. Powrót oficerów polskich z niewoli niemieckiej do kraju w latach 1945–1947. Łambinowicki Rocznik Muzealny. 2002. T. 25.
42. Kisielewicz D. Żołnierze Wojska Polskiego z mniejszości narodowych w obozach jenieckich 1939–1945. Przegląd Historyczno-Wojskowy. 2005. Nr 2 (207).
43. Kisielewicz D. Żydzi polscy w obozach jenieckich Rzeszy Niemieckiej w czasie II wojny światowej. Biuletyn Instytutu Żydowskiego. 1999. Nr 3.
44. Kisielewicz D. Generałowie polscy w niewoli niemieckiej. Łambinowicki Rocznik Muzealny. 1997. T. 20.
45. Klasicka M. Kobiety-powstańcy warszawscy w niemieckiej niewoli (1944−1945). Opole, 2008.
46. Kocher J., Skowroński T. Odrutowany znaczek. Pionier Filatelistyczny. 1945. Nr 1.
47. Konspiracja w Oflagu II C Woldenberg. Łączność Oflagu II C z krajem i ze światem w relacji kpt. Bronisława Petrycha / oprac. W. Kotański i H. Tomiczek. Dobiegniew ; Warszawa, 1993.
48. Kotański W. Kronika Środowiska Woldenberczyków Pomorza Zachodniego w Szczecinie 1956–1981. Dobiegniew ; Warszawa, 1996. Cz. I.
49. Kotański W. Walka Woldenberczyków z III Rzeszą. Dobiegniew ; Warszawa, 1993.
50. Kronika środowiska Woldenberczyków Pomorza Zachodniego w Szczecinie 1986–1981. Cz. II: 1996–2000. Dobiegniew ; Warszawa, 2001.
51. Krzemieniec. Monografia Liceum w Krzemieńcu opracowana przez miłośników Ziemi Wołyńskiej w 1944 roku. [Reprint] Dobiegniew ; Warszawa, 1995.
52. Kuropieska J. Obozowe refleksje. Oflag II C. Kraków, 1985.
53. Lietz Z. Obozy jenieckie w Prusach Wschodnich 1939–1945. Warszawa, 1982.
54. Litwin J. Sprawa oficerów polskich – jeńców w obozach niemieckich («oflagach») na przełomie roku 1942 i 1943. Przegląd Zachodni. 1957. Nr 5.
55. Łuczak C. Polska i Polacy w drugiej wojnie światowej. Poznań, 1993.
56. Matuchniak-Krasuska A. Oflag II C Woldenberg – analiza socjologiczna enklawy wojennej. Opuscula Sociologica. 2015. Nr 1.
57. Matuchniak-Krasuska A. Za drutami oflagów. Jeniec wojenny 613/XA. Opole, 2016.
58. Matuchniak-Krasuska A. Za drutami oflagów. Studium socjologiczne. Opole, 2014.
59. Michałowski K. Wspomnienia. Warszawa, 1986.
60. Migawki z życia obozowego Oflag II C – Woldenberg N/m 1940–1945. Dodatek do woldenberskich zeszytów wydany z okazji XIV Krajowego Zjazdu Woldenberczyków. Barlinek ; Dobiegniew ; Dziedzice, 1995.
61. Muzy za drutami. Część III do Uniwersytetu za drutami/ zebrał i zaopatrzył wstępem W. Kotański. Dobiegniew ; Warszawa, 1995.
62. Ochman J. Admiralskie losy. Przegląd Morski. 1998. Nr 11.
63. Od Stalagu II C do Oflagu II C Woldenberg «Polscy Żołnierze na polskiej ziemi witają polskich oficerów…»/ pod red. W. Kotańskiego i H. Tomiczka. Dobiegniew ; Warszawa, 1994.
64. Oflag II C. Wspomnienia jeńców/ pod red. E. Ginalskiego, S. Kotarskiego, M. Okołowicza, L. Piotrowskiego, Z. Piotrowskiego, Cz. Rybickiego, M. Wadeckiego, J. Wojciechowskiego. Warszawa, 1984.
65. Olesik J. Oflag II C Woldenberg. Warszawa, 1988.
66. Pachoński J. Przyczynki do ruchu oporu w obozie jenieckim w Dobiegniewie (Oflag II C Woldenberg). Wojskowy Przegląd Historyczny. 1978. Nr 4.
67. Paprocka J. Teksty prof. dr inż. Antoniego Paprockiego 1906–1993 / oprac. W. Kotański, H. Tomiczek. Dobiegniew ; Warszawa, 1999.
68. Piekarski S. Polskie Teatry jenieckie w Niemczech 1939–1945. Warszawa, 2001. T. I, II.
69. Pietrzak A. Główny Zarząd Informacji wobec oflagowców 1949–1956. Warszawa, 2011.
70. Piłat F. Ludowcy w Oflagu II C. Zielony Sztandar. 1945. Nr 29.
71. Piłat F. Ludowcy w Oflagu II C. Wici. 1945. Nr 5.
72. Pollack J. Jeńcy polscy w hitlerowskiej niewoli. Warszawa, 1982.
73. Polska grafika za drutami. Oflag II C Woldenberg 1940–1945 ze zbiorów Muzeum Woldenberczyków/ oprac. K. Walczewski. Warszawa ; Dobiegniew, 1993.
74. Półchłopek W. Wychowanie fizyczne i sport żołnierzy polskich w obozach jenieckich Wehrmachtu i NKWD (1939–1945). Opole, 2002.
75. Rezler-Wasielewska V. Działalność naukowo-oświatowa polskich jeńców wojennych w niemieckich i radzieckich obozach podczas II wojny światowej. Opole, 2001.
76. Sanojca A. Łączność konspiracyjna Armii Krajowej z obozami jenieckimi. Dzieje Najnowsze. 1970. Nr 1.
77. Senft S. Materiały Statystyczne o stanie liczebnym jeńców w obozach. Jeńcy Wojenni w niewoli Wehrmachtu. Łambinowicki Rocznik Muzealny. 1978. Nr 2.
78. Senft S. Obozy jenieckie w II Okręgu Wojskowym Wehrmachtu w świetle materiałów z Archiwum Międzynarodowego Komitetu Czerwonego Krzyża w Genewie. Zwykły żołnierski los. Jeńcy wojenni na Pomorzu Zachodnim (1939–1945)/ red. J. Aniszewska, R. Kobylarz-Buła, P. Stanek. Opole, 2011.
79. Słowiński P. Jeńcy Oflagu II C w publikacjach prasowych. Dziedzictwo kulturowe regionu pogranicza. T. IV / pod red. E. Skorupskiej-Raczyńskiej, J. Rutkowskiej. Gorzów Wielkopolski, 2011. S. 167–189.
80. Słowiński P. Das Museum Woldenberg in Dobiegniew. Der Zweite Weltkrieg in deutschen Und polnischen Mueseen. Erinnerung, Politikm, Turismus/ pod red. O. Kurilo, K. Wojciechowski, G. Pleuger. Frankfurt ; Oder, 2014.
81. Słowiński P. Obozy jenieckie na terenie województwa lubuskiego w okresie II wojny światowej w systemie jenieckim III Rzeszy. Artifi cem commendat opus. Region – Pamięć – Polityka. Studia i materiały ofiarowane prof. Danucie Kisielewicz. Opole, 2018.
82. Słowiński P. Ocalić pamięć. Muzeum Woldenberczyków w Dobiegniewie – organizacja, działalność, zbiory. Język. Religia. Tożsamość. Wymiary tożsamości. 2011. T. V.
83. Słowiński P. Oflag II C Woldenberg. Historia i współczesność. Łambinowicki Rocznik Muzealny. Jeńcy wojenni w latach II wojny światowej. Opole, 2011. T. 34.
84. Słowiński P. Polska elita w niemieckiej niewoli. O jeńcach i Oflagu II C Woldenberg w monografiach. Język. Religia. Tożsamość. Ku tożsamości. 2016. Nr 1 (13).
85. Słowiński P., Jeńcy Oflagu II C w publikacjach prasowych. Dziedzictwo kulturowe regionu. T. 4 / red. E. Skorupska-Raczyńska, J. Rutkowska. Gorzów Wielkopolski, 2011.
86. Stanek P. Przystanek Lomsdorf. Powstańcy Warszawscy w obozie jenieckim Stalag 344. Opole, 2015.
87. Steffen W. Moja droga przez życie/ oprac. T. Batóg. Poznań, 2018.
88. Steffen W. Moja droga przez życie. Warszawa, 1987.
89. Stein W. Psychonerwice jeńców «choroba drutów kolczastych». Lekarz Woskowy. 1948. Nr 4.
90. Stein W. W sprawie opieki lekarskiej nad jeńcami i następstw pobytu w niewoli. Lekarz Wojskowy. 1958. Nr 9.
91. Szymczak P., Cadler E., Grochocki P. Działalność Koła Elektryków w obozie jenieckim w Oflagu II C w Woldenbergu. Maszyny Elektryczne – Zeszyty Problemowe. 2017. Nr 4 (116).
92. Toczewski A. Podziemie obozowe w Oflagu II C Woldenberg w Dobiegniewie. Nowa Marchia – prowincja zapomniana – wspólne korzenie. Materiały z sesji naukowych organizowanych przez Wojewódzką i Miejską Bibliotekę Publiczną w Gorzowie Wlkp. wspólnie z Stiftung Brandenburg w Fürstenwalde od stycznia do maja 2006 r. Gorzów Wielkopolski, 2006.
93. Tomczyk D. Najmłodsi jeńcy w historii wojen. Powstańcy warszawscy w Stalagu 344 Lamsdorf. Opole, 1993.
94. Tomczyk D. Nieletni żołnierze Powstania Warszaw­skiego w hitlerowskim obozie jenieckim w Łambinowicach. Opole, 1988.
95. Tomiczek H., Zarudzki M. Jeniecka konspiracja wojskowa w Oflagu II C Woldenberg. Poznań, 1989.
96. Tretiak A. Przyczynki do ruchu oporu w obozie jenieckim w Dobiegniewie (Oflag II C Woldenberg). Wojskowy Przegląd Historyczny. 1978. Nr 4.
97. Uniwersytet Woldenberczyków. Dokumenty oprac. T. Batóg. Poznań, 2019.
98. Uniwersytet za drutami. Cz. II / zebrał i zaopatrzył wstępem W. Kotański. Dobiegniew ; Warszawa, 1995.
99. Uniwersytet za drutami. Oświata i nauka oraz wf i sport w ofl. II  c – Woldenberg 1940 1945/ zebrał i zaopatrzył wstępem W. Kotański. Dobiegniew ; Warszawa, 1994.
100. W okowach niewoli. Polscy oficerowie w Oflagu II C Woldenberg podczas II wojny światowejprzygotowana. Gorzów Wielkopolski, 2021.
101. Wallis M. Drzeworyt w obozie II C. Życie Literackie. 1946. Nr 10;.
102. Wielkopolski. Powroty z niewoli… dokąd? Dobiegniew ; Warszawa, 1993.
103. Wizytacja Oflagu II C Woldenberg przez Wizytatorów Międzynarodowego Czerwonego Krzyża Genewa – Szwajcaria w latach II Wojny Światowej/ zebrał W. Kotański. Szczecin, 1997.
104. WołyńMonografia napisana w Oflagu II C Woldenberg staraniem Zarządu Regionalnego Ziemi Wołyńskiej w 1944 roku. [Reprint] Dobiegniew ; Warszawa, 1995.
105. Wspomnienia Woldenberczyka Stefana Antoniego Nalepy. Dobiegniew ; Warszawa, 1996.
106. Wykaz stanu osobowego Oflagu II C Woldenberg / oprac. W. Kotański. Dobiegniew ; Warszawa, 1992.
107. XIV Krajowy Zjazd Woldenberczyków. Barlinek ; Dobiegniew ; Dziedzice, 1995.
108. XVII Zjazd Krajowy Woldenberczyków 01.I–30.IX 2000 r./ oprac. W. Kotański, H. Tomiczek, K. Walczewski. Dobiegniew ; Warszawa 2000.
109. Zaćmiński A. Życie polskie w Oflagu II C – Woldenberg/ wstęp W. Kotański, współpraca H. Tomiczek. Dobiegniew ; Warszawa, 1997.
110. Zarudzki M. Ruch oporu w obozie jenieckim w Dobiegniewie (Oflag II C Woldenberg) 1940–1945. Wojskowy Przegląd Historyczny. 1978. Nr 2 (84).

111. Zwykły żołnierski los. Jeńcy wojenni na Pomorzu Zachodnim (1939–1945) / pod red. J. Aniszewskiej, R. Kobylarz-Buły, P. Stanka. Opole, 2011.